NASA’nın Fermi Gama Işını Uzay Teleskobu’nun 13 yıllık verilerini kullanan gökbilimciler beklenmedik ve açıklanamayan bir keşif yaptılar: Galaksimizin dışında bir gama ışını sinyali.
‘TAMAMEN TESADÜFİ’
Bulgularını Amerikan Astronomi Derneği’nin New Orleans’taki 243. toplantısında sunan Maryland Üniversitesi ve NASA’nın Goddard Uzay Uçuş Merkezi’nde kozmolog olan Alexander Kashlinsky, keşfi “tamamen tesadüfi” olarak tanımladı.
Gökyüzünün başlangıçta aranandan farklı bir bölgesinde tespit edilen gama ışını sinyali, şimdiye kadar kaydedilen en enerjik kozmik parçacıklardan bazıları tarafından üretilen açıklanamayan başka bir özellikle aynı yönü ve neredeyse aynı büyüklüğü paylaşıyor.
Başlangıçta gökbilimciler, sıcak ve genişleyen evrenin soğumasından kaynaklanan, evrenin en eski ışığı olan kozmik mikrodalga arka planıyla (CMB) ilişkili bir gama ışını özelliği aradılar. 1965 yılında gökyüzünde soluk mikrodalgalar olarak tespit edilen CMB’nin dipol yapısı, 1970’lerde NASA’nın COBE misyonu tarafından hassas bir şekilde ölçüldü.
CMB’deki bu dipol deseni, güneş sistemimizin %0,12’lik bir sıcaklık farkıyla saniyede 230 mil hızla hareket etmesi nedeniyle benzersizdir. Bilim insanları, ışığın diğer formlarında da benzer bir desen arayarak bunu doğrulamayı ya da sorgulamayı amaçlıyor.
Araştırmanın yazarlarından ve İspanya’daki Salamanca Üniversitesi’nde teorik fizik profesörü olan Fernando Atrio-Barandela, böyle bir ölçümün önemini vurguladı.
CMB dipolünün boyutu ve yönü ile ilgili bir anlaşmazlık, potansiyel olarak saniyenin trilyonda birinden daha eski olduğu zamana kadar, çok erken evrendeki fiziksel süreçler hakkında fikir verebilir.
Ekip, Fermi’nin Geniş Alan Teleskobu’ndan (LAT) elde edilen uzun yıllara dayanan verileri de ekleyerek gama ışınlarında ilgili bir dipol emisyon modelini tespit etti. Gama ışını dipolü, göreliliğin etkileri nedeniyle şu anda görülen CMB’ye göre beş kat kadar büyütülmelidir.
13 YILLIK FERMİ GÖZLEMLERİ
13 yıllık Fermi-LAT gözlem verilerini birleştiren araştırmacılar, yaklaşık 3 milyar elektron voltun üzerindeki gama ışınları ile ekstragalaktik gama ışını arka planına odaklanarak çözülmüş ve tanımlanmış kaynakları hariç tuttu.
Ortaya çıkan gama ışını dipolü, CMB’nin zirvesinden belirgin bir şekilde uzakta, güney gökyüzünde zirvesini sergiledi. Güneş sistemimizin hareketine bağlı olarak, beklenenden 10 kat daha büyük bir büyüklük de gösterdi.
Washington’daki Amerika Katolik Üniversitesi’nde ve Goddard’da astrofizikçi olan ortak yazar Chris Shrader, keşif karşısında şaşkınlığını dile getirerek, aradıkları şey bu olmasa da, en yüksek enerjili kozmik ışınlar için bildirilen benzer bir özellikle ilgili olabileceğinden şüphelendiklerini söyledi.
Araştırmacılar, iki fenomen, gama ışınları ve ultra yüksek enerjili parçacıklar arasında olası bir bağlantı olduğunu varsayarak, bunların henüz tanımlanamayan kaynaklardan kaynaklanabileceğini öne sürüyorlar.
Bu kozmik bulmacayı çözmek için gökbilimcilerin bu esrarengiz kaynakları saptamaları ya da gözlemlenen her iki olgu için alternatif açıklamalar önermeleri gerekiyor.
