Yapay zekâ teknolojileri her geçen gün hayatımızın içinde yer ediniyor. ChatGPT ve Midjourney, sosyal medyada herkesin gündeminde olmaya devam ederken birkaç ay önce yapay zekânın siyasete atılıp parti kurduğunu bile görmüştük. Yakın zamanda ise bilim kurgu filmlerinin gerçeğe dönüştüğünü gösteren bir gelişmenin yaşanacağı açıklanmıştı.
Geçtiğimiz Şubat ayında ABD merkezli DoNotPay isimli girişim tarafından geliştirilen bir yapay zekânın avukat olarak duruşmaya katılacağını açıkladı. Hukuk alanında bir ilke imza atacak olan bu olayda, yapay zekânın mahkemede bir sanığa kulaklık yardımıyla danışmanlık yapması bekleniyordu. Ancak gelen yeni bilgiler, bunun gerçekleşmeyeceğini gösterdi.
AI uygulamasının içtihat hukuku konusunda eğitilmesi biraz zaman aldı; yazılımın mahkemede söylenen her şeye tepki vermeyecek şekilde ayarlandığı, yalnızca iddiaları toplayıp sanığa nasıl yanıt vermesi gerektiği konusunda tavsiyede bulunmadan önce bunları analiz ettiği bildirildi. Müşteri, yapay zeka hukuk asistanına sorunun ne olduğunu bildirdikten sonra uygulama bir “boşluk” bulmaya çalışıyor ve bu boşluk, ilgili kuruma gönderilebilecek yasal bir mektuba dönüşüyor. Deney başarısız olursa veya davalı kaybederse cezayı DoNotPay karşılayacaktır. Gizmodo’ya göre sanığa katılımlarından dolayı da tazminat ödeniyor.
Şirketin kurucusu ve CEO’su Joshua Browder, yaptığı yeni açıklamalarla tüm dünyada beklenen olayın gerçekleşmeyeceğini duyurdu. Görünüşe göre kanun, robot avukatın önüne geçmiş.
Browder, savcılardan tehditler aldığını, eğer robot avukatı fiziksel bir mahkemeye taşırsa 6 ay hapis cezasına çarptırılacağını belirtti. Bu yüzden de dünyada bir ilke imza atacak olayın gerçekleşmemesine karar verildi. Ayrıca Zoom ile gerçekleştirilecek diğer mahkemede de yapay zekânın yer almayacağı aktarıldı.
Eğer beklenen gerçekleşseydi, yapay zekâ, aşırı hız yapmaktan dolayı mahkemeye çıkacak bir sanığa kulaklık yoluyla danışmanlık yapacak ve ona para cezası konusunda yardımcı olmaya çalışacaktı.
Buna ek olarak yine bir aşırı hız cezası nedeniyle Zoom üzerinden görülecek başka bir davada da yapay zekâ kullanılacaktı. Burada ise bir teleprompter yoluyla sanığa danışmanlık verilecekti. Ancak yeni gelişmeler, bunların hiçbirinin gerçekleşmeyeceğini ortaya koydu.
Yapay Zekanın Diğer İnsanların Kararına Ne Zaman Güveniriz?
Yapay zeka kullanımıyla önyargıların adalet sistemine sızma potansiyeli, pek çok kişinin yapay zeka sistemlerinin etkili bir şekilde avukatların veya hakimlerin yerini alacak bir aşamaya ulaşmasının hâlâ biraz uzakta olduğunu belirtmesine yol açtı. Ancak DoNotPay’in deneyi bu yönde bir adım olabilir. The Guardian’ın 2016’da bildirdiğine göre, aslında şirketin ilk AI sohbet robotu, Londra ve New York’ta 160.000 park cezasına başarıyla itiraz etti .
Yapay zekanın mahkemelerdeki uygulaması şu ana kadar az çok arka plan çalışmasının otomatikleştirilmesi veya emsal örneklerin belirlenmesi için büyük veri kümelerinin ayrıştırılmasıyla sınırlıydı. Yapay zeka algoritmaları ve makine öğrenimi sistemleri, büyük miktardaki verileri analiz etmede iyi olsa da, bunların ortaya çıkan kararlara neden olabileceği önyargılar, merkezi bir endişe kaynağı olmaya devam ediyor.
“Hakim aynı zamanda eksik bilgiye ve bilinmeyen önyargılara da sahip olsa da, bir kararın gerekçelerini ve usuli adaleti de içeren açık adalet gibi korumalar, karar vermede şeffaflığa ve dolayısıyla itiraz veya eleştiriye olanak tanır. İnsan yargıç aynı zamanda karşılaştırılamayan şeyleri tartmaya ve şefkat göstermeye çalışabilir,” dedi teknolojinin dava üzerindeki etkisini kapsamlı bir şekilde araştıran profesör Michael Legg.
“Yapay zekanın adil ve şeffaf bir şekilde çalıştığından emin olmak için test edilemezse kullanılamaz. Verimlilik veya maliyet tasarrufu için tartışmaya çalışan eğer veya ama yok. Maliyeti ve gecikmeyi azaltmak önemlidir, ancak adaletin temel gereksinimlerinin zararına değil,” diye devam etti Legg.
Yapay Zeka Üzerinde Çalışan Araştırmacılar Neden Bunun ‘Küresel Felakete’ Neden Olabileceğini İddia Ediyor?
Yine de bu, yapay zekanın bir avukat rolünü yerine getirmek için mahkeme salonuna girdiği ilk örnek olsa da, yapay zekanın yargı sistemindeki uygulamasıyla ilgili zaten önemli tartışmalar yaşandı. Örneğin, Malezya mahkemeleri yapay zekanın yargıçlara karar verme sürecinde yardımcı olacak bir araç olarak kullanılması üzerinde kafa yoruyor; bu teknoloji , iki Malezya eyaletindeki uyuşturucu bulundurma davalarında yargıçların karar vermesine yardımcı olacak teknoloji halihazırda mevcut. Yapay zeka, benzer davalardan ve önceki kararlardan oluşan geniş bir veri tabanının oluşturulmasına yardımcı olabilirken, sanığa ceza verme sorumluluğu hâlâ insan hakimlerin elinde kalacak. OpenAI’nin son zamanlarda manşetlere çıkan sohbet robotu ChatGPT, aynı zamanda orta düzeyde başarılı bir deney olarak hukuki özetler yazmak için de kullanıldı; geliştirilmekte olan yapay zeka sistemleri , bir cümlenin uzunluğunu bile tahmin edebildiklerini gösterdi.
Browder, Gizmodo’ya şirketin ayrıca denemesinin Zoom üzerinden yürütüleceği başka bir aşırı hız cezası davası üzerinde çalıştığını söyledi. Bu özel durumda, DoNotPay’in bir teleprompter kullanmayı düşündüğü bildiriliyor. Şubat ayında mahkemeye çıkacak olan yapay zeka destekli robot avukat, bu aşamada yalnızca bir “kavram kanıtıdır” ve Browder’ın sözleriyle bu, mahkemeleri teknolojiyi benimsemeye ve vatandaşların adalete erişmesine yardımcı olmaya teşvik etme girişimidir. Deney, DoNotPay’in “şirketlerle savaşmak, bürokrasiyi yenmek ve bir düğmeye basarak herkesi dava etmek” hedefiyle bağlantılı olsa da, aynı zamanda yapay zekanın mahkemelerdeki geleceği hakkında da soruları gündeme getiriyor. Yargı sisteminde daha aktif rol oynuyor.
